چرا حضرت علی (ع) نام سه فرزند خود را عمر ، ابوبکر و عثمان گذاشت؟
| چرا حضرت علی (ع) نام سه فرزند خود را عمر ، ابوبکر و عثمان گذاشت؟ | ||
طرح شبهه:شیعیان ادعا مى‌کنند که خلیفه اول و دوم به خانه فاطمه (رضى الله عنها) حمله کرده‌اند؛ در حالى که همه مى‌دانیم علی رضى الله عنه چند تن از فرزندان خود را به نام‌هاى خلفا ـ همان‌هایى که ادعا مى‌شود قاتل فاطمه بوده‌اند ـ نام گذارى کرده است. این نشان مى‌دهد که خلفا از این تهمت‌ها برى هستند. آیا کسى نام فرزندانش را از نام قاتل زنش مى‌گذارد؟ نقد و بررسی:پاسخ اجمالی:نام گذاری به نام ابوبکر:اولاً: اگر قرار بود که امیر مؤمنان علیه السلام نام فرزندش را ابوبکر بگذارد، از نام اصلى او (عبد الکعبه، عتیق، عبد الله و... با اختلافى که وجود دارد) انتخاب مى‌کرد نه از کنیه او؛ ثانیا: ابوبکر کنیه فرزند علی علیه السلام بوده و انتخاب کنیه براى افراد در انحصار پدر فرزند نمى‌باشد؛ بلکه خود شخص با توجه به وقایعى که در زندگی‌اش اتفاق مى‌افتاد کنیه‌اش را انتخاب مى‌کرد. ثالثاً: بنا بر قولى، نام این فرزند را امیر مؤمنان علیه السلام، عبد اللّه گذارد که در کربلا سنّش 25 سال بوده است. ابو الفرج اصفهانى مى نویسد: قتل عبد الله بن علی بن أبی طالب، وهو ابن خمس وعشرین سنة ولا عقب له. عبد الله بن علی 25 ساله بود که در کربلا به شهادت رسید. الاصفهانی، أبو الفرج علی بن الحسین (متوفای356)، مقاتل الطالبیین، ج 1، ص 22. بنا براین سال ولادت عبد الله در اوائل خلافت حضرت علی علیه السلام بوده که حضرت در آن دوره تندترین انتقاد ها را از خلفاى پیشین داشته است. نام گذاری به نام عمر:اولاً: یکى از عادات عمر تغییر نام افراد بود و بر اساس اظهار مورخان شخص عمر این نام را بر او گذازد و به این نام نیز معروف شد. بلاذرى در انساب الأشراف مى‌نویسد: وکان عمر بن الخطاب سمّى عمر بن علیّ بإسمه. عمر بن خطاب، فرزند علی را از نام خویش، «عمر» نامگذارى کرد. البلاذری، أحمد بن یحیى بن جابر (متوفای279هـ)، أنساب الأشراف، ج 1، ص 297. ذهبى در سیر اعلام النبلاء مى‌نویسد: ومولده فی أیام عمر. فعمر سماه باسمه. در زمان عمر متولد شد و عمر، نام خودش را براى وى انتخاب کرد. الذهبی، شمس الدین محمد بن أحمد بن عثمان، (متوفای748هـ)، سیر أعلام النبلاء، ج 4، ص 134، تحقیق: شعیب الأرناؤوط، محمد نعیم العرقسوسی، ناشر: مؤسسة الرسالة - بیروت، الطبعة: التاسعة، 1413هـ. عمر بن الخطاب، اسم افراد دیگرى را نیز در تاریخ تغییر داده است که ما فقط به سه مورد اشاره مى‌کنیم: 1. إبراهیم بن الحارث بـ عبد الرحمن. عبد الرحمن بن الحارث.... کان أبوه سماه إبراهیم فغیّر عمر اسمه. پدرش اسم او را ابراهیم گذاشته بود؛ ولى عمر آن را تغییر داد و عبد الرحمن گذاشت. العسقلانی الشافعی، أحمد بن علی بن حجر أبو الفضل (متوفای852هـ)، الإصابة فی تمییز الصحابة، ج 5، ص 29، تحقیق: علی محمد البجاوی، ناشر: دار الجیل - بیروت، الطبعة: الأولى، 1412 - 1992. 2. الأجدع أبى مسروق بـ عبد الرحمن. الأجدع بن مالک بن أمیة الهمدانی الوادعی... فسماه عمر عبد الرحمن. عمر بن الخطاب، اسم اجدع بن مالک را تغییر داد و عبد الرحمن گذاشت. العسقلانی الشافعی، أحمد بن علی بن حجر أبو الفضل (متوفای852هـ)، الإصابة فی تمییز الصحابة، ج 1، ص 186، رقم: 425، تحقیق: علی محمد البجاوی، ناشر: دار الجیل - بیروت، الطبعة: الأولى، 1412 - 1992. 4 ثعلبة بن سعد بـ معلی: وکان إسم المعلى ثعلبة، فسماه عمر بن الخطاب المعلى. نام معلی، ثعلبه که عمر آن را تغییر داد و معلی گذاشت. الصحاری العوتبی، أبو المنذر سلمة بن مسلم بن إبراهیم (متوفای: 511هـ)، الأنساب، ج 1، ص 250. ثانیاً: ابن حجر در کتاب الاصابة، باب «ذکر من اسمه عمر»، بیست و یک نفر از صحابه را نام مى‌برد که اسمشان عمر بوده است. 1. عمر بن الحکم السلمی؛ 2. عمر بن الحکم البهزی؛ 3 . عمر بن سعد ابوکبشة الأنماری؛ 4. عمر بن سعید بن مالک؛ 5. عمر بن سفیان بن عبد الأسد؛ 6. عمر بن ابوسلمة بن عبد الأسد؛ 7. عمر بن عکرمة بن ابوجهل؛ 8. عمر بن عمرو اللیثی؛ 9. عمر بن عمیر بن عدی؛ 10. عمر بن عمیر غیر منسوب؛ 11. عمر بن عوف النخعی؛ 12. عمر بن لاحق؛ 13. عمر بن مالک؛ 14. عمر بن معاویة الغاضری؛ 15. عمر بن وهب الثقفی؛ 16. عمر بن یزید الکعبی؛ 17. عمر الأسلمی؛ 18. عمر الجمعی؛ 19. عمر الخثعمی؛ 20. عمر الیمانی. 21. عمر بن الخطاب. العسقلانی، أحمد بن علی بن حجر أبو الفضل الشافعی، الإصابة فی تمییز الصحابة، ج4، ص587 ـ 597، تحقیق: علی محمد البجاوی، ناشر: دار الجیل - بیروت، الطبعة: الأولى، 1412 – 1992. آیا این نام گذاری‌ها همه به خاطر علاقه به خلیفه دوم بوده؟!. نام گذاری به نام عثمان:اولاً: نام گذارى به عثمان، نه به جهت همنامى با خلیفه سوم و یا علاقه به او است؛ بلکه همانگونه که امام علیه السلام فرموده، به خاطر علاقه به عثمان بن مظعون این نام را انتخاب کرده است. إنّما سمّیته بإسم أخی عثمان بن مظعون. فرزندم را به نام برادرم عثمان بن مظعون نامیدم. الاصفهانی، أبو الفرج علی بن الحسین (متوفای356)، مقاتل الطالبیین، ج 1، ص 23. ثانیاً: ابن حجر عسقلانى بیست و شش نفر از صحابه را ذکر مى‌کند که نامشان عثمان بوده است، آیا مى‌شود گفت: همه این نام گذاری‌ها چه پیش و چه پس از خلیفه سوم به خاطر او بوده است 1. عثمان بن ابوجهم الأسلمی؛ 2. عثمان بن حکیم بن ابوالأوقص؛ 3. عثمان بن حمید بن زهیر بن الحارث؛ 4. عثمان بن حنیف بالمهملة؛ 5. عثمان بن ربیعة بن أهبان؛ 6. عثمان بن ربیعة الثقفی؛ 7. عثمان بن سعید بن أحمر؛ 8. عثمان بن شماس بن الشرید؛ 9. عثمان بن طلحة بن ابوطلحة؛ 10. عثمان بن ابوالعاص؛ 11. عثمان بن عامر بن عمرو؛ 12. عثمان بن عامر بن معتب؛ 13. عثمان بن عبد غنم؛ 14. عثمان بن عبید الله بن عثمان؛ 15. عثمان بن عثمان بن الشرید؛ 16. عثمان بن عثمان الثقفی؛ 17. عثمان بن عمرو بن رفاعة؛ 18. عثمان بن عمرو الأنصاری؛ 19. عثمان بن عمرو بن الجموح؛ 20. عثمان بن قیس بن ابوالعاص؛ 21. عثمان بن مظعون؛ 22. عثمان بن معاذ بن عثمان؛ 23. عثمان بن نوفل زعم؛ 24 . عثمان بن وهب المخزومی؛ 25. عثمان الجهنی؛ 26. عثمان بن عفان. العسقلانی، أحمد بن علی بن حجر أبو الفضل الشافعی، الإصابة فی تمییز الصحابة، ج 4، ص 447 ـ 463، تحقیق: علی محمد البجاوی، ناشر: دار الجیل - بیروت، الطبعة: الأولى، 1412 - 1992. پاسخ های تفصیلی1. هیج اسمى (غیر از نام‌هاى خداوند بارى تعالی) انحصارى نیست که مختص یک نفر باشد؛ بلکه گاهى یک اسم براى افراد زیادى انتخاب مى‌شد که با همان نام هم شناخته مى‌شدند و هیچ محدودیتى در این زمینه در بین اقوام و ملل وجود نداشته است؛ بنابراین، نام‌هایى از قبیل ابوبکر و عمر و عثمان از نام‌هاى مرسومى بوده است که بسیارى از مردم زمان پیامبر و یاران واصحاب آن حضرت، و نیز یاران و دوستان و اصحاب امامان شیعه به همین نامها معروف و مشهور بوده‌اند، مانند: أبوبکر حضرمی، ابوبکر بن ابوسمّاک، ابوبکر عیاش و ابوبکر بن محمد از اصحاب امام باقر و صادق علیهما السلام. عمر بن عبد اللّه ثقفى، عمر بن قیس، عمر بن معمر از اصحاب امام باقر علیه السلام. و عمر بن أبان، عمر بن أبان کلبی، عمر بن ابوحفص، عمر بن ابوشعبة! عمر بن اذینة، عمر بن براء، عمر بن حفص، عمر بن حنظلة، عمر بن سلمة و... از اصحاب امام صادق علیه السلام. عثمان اعمى بصرى، عثمان جبلة و عثمان بن زیاد از اصحاب امام باقر علیه السلام، و عثمان اصبهانى، عثمان بن یزید، عثمان نوا، از اصحاب امام صادق علیه السلام. 2. شکى نیست که شیعیان از یزید بن معاویه و اعمال زشت او تنفر شدیدى داشته و دارند؛ ولى در عین حال مى‌بینیم که در بین شیعیان و اصحاب ائمه علیهم السلام کسانى بوده‌اند که نام شان یزید بوده است؛ مانند: یزید بن حاتم از اصحاب امام سجاد علیه السلام. یزید بن عبد الملک، یزید صائغ، یزید کناسى از اصحاب امام باقر علیه السلام؛ یزید الشعر، یزید بن خلیفة، یزید بن خلیل، یزید بن عمر بن طلحة، یزید بن فرقد، یزید مولى حکم از اصحاب امام صادق علیه السلام. حتى یکى از اصحاب امام صادق علیه السلام، نامش شمر بن یزید بوده است. الأردبیلی الغروی، محمد بن علی (متوفای1101هـ)، جامع الرواة وإزاحة الاشتباهات عن الطرق والاسناد، ج 1 ص 402، ناشر: مکتبة المحمدی. آیا این نام گذاری‌ها مى‌تواند دلیل بر محبوبیت یزید بن معاویه نزد ائمّه و شیعیان آنان باشد؟ 3. نامگذارى فرزندان روى علاقه پدر و مادر به افراد و شخصیت‌ها صورت نمى‌گرفت و گر نه باید همه مسلمانان، نام فرزندان خود را به نام رسول اکرم صلى الله علیه وآله نامگذارى مى‌کردند. اگر نامگذارى به خاطر ابراز محبت به شخصیت‌ها بود، چرا خلیفه دوم به سراسر ممالک اسلامى بخشنامه کرد که کسى حق ندارد فرزندش را به نام رسول خدا صلى الله علیه وآله نامگذارى کند؟ ابن بطال و ابن حجر در شرحشان بر صحیح بخارى مى‌نویسند: کتب عمر إلى أهل الکوفة الا تسموا أحدًا باسم نبى. إبن بطال البکری القرطبی، أبو الحسن علی بن خلف بن عبد الملک (متوفای449هـ)، شرح صحیح البخاری، ج 9، ص 344، تحقیق: أبو تمیم یاسر بن إبراهیم، ناشر: مکتبة الرشد - السعودیة / الریاض، الطبعة: الثانیة، 1423هـ - 2003م. العسقلانی الشافعی، أحمد بن علی بن حجر أبو الفضل (متوفای852 هـ)، فتح الباری شرح صحیح البخاری، ج 10، ص 572، تحقیق: محب الدین الخطیب، ناشر: دار المعرفة - بیروت. عینى در عمدة القارى مى‌نویسد: وکان عمر رضی الله تعالى عنه کتب إلى أهل الکوفة لا تسموا أحدا باسم نبی وأمر جماعة بالمدینة بتغییر أسماء أبنائهم المسمین بمحمد حتى ذکر له جماعة من الصحابة أنه أذن لهم فی ذلک فترکهم. العینی، بدر الدین محمود بن أحمد (متوفای 855هـ)، عمدة القاری شرح صحیح البخاری، ج 15، ص 39، ناشر: دار إحیاء التراث العربی – بیروت. 4. نام یکى از صحابه «عمر بن ابوسلمة قرشی» است که پسر خوانده رسول اکرم صلى الله علیه وآله از امّ‌سلمه بوده است، از کجا این نام گذارى به خاطر علاقه حضرت امیر علیه السلام به این پسر خوانده پیامبر گرامى صلى الله علیه وآله نبوده است؟ 5. بنا به نقل شیخ مفید نام یکى از فرزندان امام مجتبى علیه السلام عمرو بوده است، آیا مى شود گفت: که این نامگذارى به خاطر همنامى با اسم عمرو بن عبدود و یا عمرو بن هشام (ابوجهل) بوده است؟ الشیخ المفید، محمد بن محمد بن النعمان ابن المعلم أبی عبد الله العکبری، البغدادی (متوفای413 هـ)، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 20، باب ذکر ولد الحسن بن علی علیهما ، تحقیق: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لتحقیق التراث، ناشر: دار المفید للطباعة والنشر والتوزیع - بیروت - لبنان، الطبعة: الثانیة، 1414هـ - 1993 م. 6. با توجه به آن چه که در صحیح مسلم از قول عمر بن خطاب آمده است، نظر حضرت امیر علیه السلام نسبت به ابوبکر و عمر این بود که آنان دروغگو، گنهکار، فریبکار و خائن بوده‌اند، وى خطاب به علی علیه السلام و عباس مى‌گوید: فَلَمَّا تُوُفِّىَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله علیه وسلم- قَالَ أَبُو بَکْرٍ أَنَا وَلِىُّ رَسُولِ اللَّهِ -صلى الله علیه وسلم- فَجِئْتُمَا تَطْلُبُ مِیرَاثَکَ مِنَ ابْنِ أَخِیکَ وَیَطْلُبُ هَذَا مِیرَاثَ امْرَأَتِهِ مِنْ أَبِیهَا فَقَالَ أَبُو بَکْرٍ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله علیه وسلم- « مَا نُورَثُ مَا تَرَکْنَا صَدَقَةٌ ». فَرَأَیْتُمَاهُ کَاذِبًا آثِمًا غَادِرًا خَائِنًا وَاللَّهُ یَعْلَمُ إِنَّهُ لَصَادِقٌ بَارٌّ رَاشِدٌ تَابِعٌ لِلْحَقِّ ثُمَّ تُوُفِّىَ أَبُو بَکْرٍ وَأَنَا وَلِىُّ رَسُولِ اللَّهِ -صلى الله علیه وسلم- وَوَلِىُّ أَبِى بَکْرٍ فَرَأَیْتُمَانِى کَاذِبًا آثِمًا غَادِرًا خَائِنًا. پس از وفات رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) ابوبکر گفت: من جانشین رسول خدا هستم، شما دو نفر (عباس و علی ) آمدید و تو اى عباس میراث برادر زاده‌ات را درخواست کردى و تو اى علی میراث فاطمه دختر پیامبر را. ابوبکر گفت: رسول خدا فرموده است: ما چیزى به ارث نمى‌گذاریم، آنچه مى‌ماند صدقه است و شما او را دروغگو، گناهکار، حیله‌گر و خیانت‌کار معرفى کردید و حال آن که خدا مى‌داند که ابوبکر راستگو، دین دار و پیرو حق بود. پس از مرگ ابوبکر، من جانشین پیامبر و ابوبکر شدم و باز شما دو نفر مرا خائن، دروغگو حیله گر و گناهکار خواندید. النیسابوری، مسلم بن الحجاج أبو الحسین القشیری (متوفای261هـ)، صحیح مسلم، ج 3، ص 1378، ح 1757، کِتَاب الْجِهَادِ وَالسِّیَرِ، بَاب حُکْمِ الْفَیْءِ، تحقیق: محمد فؤاد عبد الباقی، ناشر: دار إحیاء التراث العربی - بیروت. و در روایتى که در صحیح بخارى وجود دارد، امیر مؤمنان علیه السلام، ابوبکر را «استبدادگر» مى‌داند: وَلَکِنَّکَ اسْتَبْدَدْتَ عَلَیْنَا بِالْأَمْرِ وَکُنَّا نَرَى لِقَرَابَتِنَا من رسول اللَّهِ صلى الله علیه وسلم نَصِیبًا. تو به زور بر ما مسلط شدی، و ما بخاطر نزدیک بودن به رسول اکرم (ص) خود را سزاوار تر به خلافت مى‌دیدیم. البخاری الجعفی، محمد بن إسماعیل أبو عبدالله (متوفای256هـ)، صحیح البخاری ج 4، ص 1549، ح3998، کتاب المغازی، باب غزوة خیبر، تحقیق: د. مصطفى دیب البغا، ناشر: دار ابن کثیر، الیمامة - بیروت، الطبعة: الثالثة، 1407هـ – 1987م. و در روایت دیگرى خود شیخین نقل کرده‌اند که امیر مؤمنان علیه السلام حتى دوست نداشت، چهر عمر را ببیند: فَأَرْسَلَ إلى أبی بَکْرٍ أَنْ ائْتِنَا ولا یَأْتِنَا أَحَدٌ مَعَکَ کَرَاهِیَةً لِمَحْضَرِ عُمَرَ. البخاری الجعفی، محمد بن إسماعیل أبو عبدالله (متوفای256هـ)، صحیح البخاری ج 4، ص 1549، ح3998، کتاب المغازی، باب غزوة خیبر، تحقیق: د. مصطفى دیب البغا، ناشر: دار ابن کثیر، الیمامة - بیروت، الطبعة: الثالثة، 1407هـ – 1987م. آیا با توجه به این موضعگیرى‌هاى تند امیر مؤمنان علیه السلام در برابر خلفا، مى‌شود ادعا کرد که حضرت به خاطر علاقه به خلفاء اسم فرزندان خود را همنام آنان قرار داده است؟ 7. اهل سنت ادعا مى‌کنند که این نامگذارى ها همگى به خاطر روابط خوب امام علی علیه السلام باخلفا بوده است. اگر چنین است، چرا خلفاء نام حسن وحسین را که فرزندان رسول خدا صلى الله علیه وآله نیز بوده اند، براى فرزندان خویش انتخاب نکرده‌اند؟ آیا دوستى مى‌تواند یک طرفه باشد؟ نتیجه:نامگذارى فرزندان امیر مؤمنان علیه السلام به نام‌هاى خلفا، خدمتى به حُسن روابط میان امیر مؤمنان و خلفا نمى‌کند و از آن نمى‌توان براى انکار شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها استفاده کرد. | ||
چرا نام امام علی(ع) در قرآن نیامده است؟!
چرا نام امام علی(ع) در قرآن نیامده است؟!
قرآن کریم درباره هیچ کس پس از پیامبر اکرم(ص) به اندازه حضرت علی سخن نگفته است ، گرچه نام آن حضرت در قرآن به صراحت نیامده است ، اما با عناوین و عبارات گوناگونی که از تصریح کردن به نام آن حضرت تأثیر بیشتری دارد .
بعضی از افراد سؤالی را مطرح می کنند و بیان دارند که چرا نام امام علی (ع) در قرآن به صراحت نیامده تا این همه اختلاف در طول تاریخ در جهان اسلام بوجود نیاید و این همه مشکلات پدیدار نشود؟
برای پاسخ بیان می کنیم که :
- قرآن کتابی است که به بیان کلیات می پردازد نه جزئیات ، اصل امامت به صراحت در قرآن ذکر شده است اما جزئیات و مصادیق آن به خاطر مصالحی ، به صراحت نیامده است وتبیین جزییات را به عهده پیامبرصلی الله علیه و آله نهاده شده است .
اگر در قرآن نامی از بیشتر پیامبران برده نشده است - تنها 26 تن نام برده شدهاند - دلیل آن نیست که آنان پیامبر یا رسول نبودهاند ، زیرا قرآن خود میفرماید: « وَ لَقَدْ أرْسَلْنا رُسُلاً مِنْ قَبْلِکَ مَنْهُمْ مَنْ قَصَصْنا عَلَیْکَ وَ مِنْهُمْ مَنْ لَمْ نَقْصُصْ عَلَیْکَ ... ؛ پیش از تو رسولانی فرستادیم که سرگذشت گروهی را برای تو ذکر کردیم و سرگذشت گروهی را ناگفته گذاشتیم .»( غافر، آیه 78)
سخن به کنایه گفتن از بیان صریح، بلیغ تر است!
قرآن کریم درباره هیچ کس پس از پیامبر اکرم(ص) به اندازه حضرت علی سخن نگفته است ، گرچه نام آن حضرت در قرآن به صراحت نیامده است ، اما با عناوین و عبارات گوناگونی که از تصریح کردن به نام آن حضرت تأثیر بیشتری دارد ، به آن حضرت اشاره نموده است مانند :
الف) «اًّنَّما وَلِیُّکُمْ الله وَ رَسُولُهُ والّذینَ آمَنُوا الّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاَْ وَ یُؤتُونَ الزَّکاَْ وَ هُمْ راکِعُونَ ؛ ولی شما خدا و رسول خدا و کسانی هستند که ایمان آوردهاند و نماز را به پاداشته و زکات را در حال رکوع پرداخت می نمایند .»(مائده ، 55)
ب) آیه مباهله : « قُلْ تَعالَوا نَدْعُ أَبْنأَنا وَ أبْنأَکُمْ وَ أنْفُسَنا وَ أنْفُسَکُمْ ؛ ای رسول بگو بیایید بخوانیم فرزندانمان را و فرزندانتان را و جانمان را و جانتان را... در این آیه از علی به عنوان جان رسول خدا یاد شده است .»(آل عمران ، 61 )
ج) «أَطیعُوا الله وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الأَمْرِ مِنْکُمْ».(نساء ، 59)
بنا به این آیه شریفه هم ، حضرت علی(ع) ولی امر بوده و اطاعت از او همتراز اطاعت از خدا و رسول دانسته شده است و دهها آیه دیگر که در جای خود بحث شده و به اثبات رسیده است .
اگر در قرآن نامی از بیشتر پیامبران برده نشده است - تنها 26 تن نام برده شدهاند - دلیل آن نیست که آنان پیامبر یا رسول نبودهاند، زیرا قرآن خود میفرماید: « وَ لَقَدْ أرْسَلْنا رُسُلاً مِنْ قَبْلِکَ مَنْهُمْ مَنْ قَصَصْنا عَلَیْکَ وَ مِنْهُمْ مَنْ لَمْ نَقْصُصْ عَلَیْکَ ... ؛ پیش از تو رسولانی فرستادیم که سرگذشت گروهی را برای تو ذکر کردیم و سرگذشت گروهی را ناگفته گذاشتیم»
پاسخ امام صادق(ع) به مردم زمانه!
ابوبصیر می گوید : به امام صادق علیه السلام عرض کردم : مردم می گویند : چرا نام علی و اهل بیت ایشان در کتاب خدا نیست؟ فرمود: به آنان بگو نماز بر رسول خدا (ص) نازل شد ولی خداوند رکعات آن را که سه یا چهار تاست در کتابش نام نبرد، تا آنکه رسول الله (ص) آن را برای مردم تفسیر کرد و … (کافی ، ج 1 ، ص 286 )
بسیاری از مسائل هستند که در جهان اسلام اختلافات دامنه داری را ایجاد کرده اند در حالی که قرآن به آنان اشاره ای نکرده است. مثلاً در معرفی خدا که از معرفی حضرت امیر بالاتر و والا تر است بگونه ای عمل نکرده است که اختلاف بین مسلمانان بوجود نیاید ؛ مثلاً " آیا اصلاً خداوند صفت دارد یا ندارد؟ و اگر فرضاً دارد ، متحد با ذات است یا نه؟ و آیا ممکن است خدا جسم و مکان داشته باشد؟ کلام خدا و اراده خدا حادث است یا نه؟ و...
اینها مباحثی است که اختلافات زیادی را در بین مسلمانان موجب گشته است ، حال آیا می شود اشکال کرد که چرا قرآن اینها را بگونه ای واضح ننوشت که مردم در آن اختلاف نکنند؟! در حالیکه با تدبر در قرآن همه این مسائل و حتی امامت امیرالمؤمنین علیه السلام قابل اثبات است.
- اگر در قرآن اسم امام می آمد هیچ بعید نبود و این امکان کاملاً قابل طرح بود که عده ای که دارای تشکیلات به هم پیوسته و منظمی بوده اند، توطئه چیده و بگویند که پیامبر صلی الله و علیه و آله و سلم در آخرین لحظات حیات خود فرموده که این آیه باید نسخ گردد و مثلاً انتخاب خلیفه به شورا واگذار شده است و صلاحیت حضرت امیر (ع) از طرف خداوند سلب گردیده است.
به عبارتی از روایات معصومین علیهم السلام و تحقیقات رجال دین به این نتیجه می رسیم که احتمالاً از جمله موجبات این ابهام و عدم تصریح به نام مقدس امیرالمؤمنین به عنوان ولی امر مسلمین در متن قرآن موضوع صیانت قرآن از تحریف بوده است ، زیرا منافقان خطرناکی که با پنهان داشتن کفر درونی خود ، دست ایمان به پیغمبر اکرم (ص) داده و خود را به طمع رسیدن به اهداف شیطانی در اعداد امت اسلامی جا زده بودند و در راه رسیدن به اهداف خود (چنانکه تاریخ پس از رحلت رسول اکرم به خوبی نشان داد) از اقدام به هر نوع جنایت و جور و ستم ، حتّی به خاندان پیامبر در فجیع ترین صورت خودداری نمی کردند !
کسانی که به وجود نازنین اهل بیت رحم نکردند صد در صد اگر نام علی علیه السلام در قرآن ذکر می شد با تمام قوا علیه قرآن قیام می کردند و او را تحریف می کردند . همانطور که با احادیث رسول الله بدلیل ذکر مناقب علی علیه السلام جنگیدند و خواندن احادیث رسول الله را ممنوع کردند ؛ چرا که اکثر احادیث رسول خدا صلی الله علیه و آله در مدح و فضل مولا علی علیه السلام بود .
مگر خداوند حافظ قرآن کریم نمی باشد؟
ممکن است از این کلام ما اشکالی به ذهن برسد و بگویید خداوند وعده ی حفظ قرآن از تحریف را داده است : « إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ » (حجر/9) بنابراین مصونیت قرآن نیازی به ابهام آمیز بودن آیات ولایت نخواهد داشت ؟!
در جواب به یک حدیث اشاره می کنیم که می گوید ؛ « ابی الله ان یجری الامور الا باسبابها : سنت جاریه خداوند در عالم این است که افعال خود را از طریق اسباب و علل به وقوع می رساند .»
در قرآن می فرماید: «وَ مَا مِن دَآبَّةٍ فِی الأَرْضِ إِلاَّ عَلَى اللّهِ رِزْقُهَا وَیَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَمُسْتَوْدَعَهَا کُلٌّ فِی کِتَابٍ مُّبِینٍ »(هود /6) این آیه بدین معنا نیست که روزی هر جنبنده ای از مجرای غیبی و غیر عادی به او می رسد و احتیاج به حرکت و فعالیتی ندارد ، بلکه خدا مقدر کرده که روزی جنبندگان را از طریق اسباب و علل به آنها برساند . حال اگر خدای متعال وعده ی حفظ قرآن داده و صیانت آن را به عهده گرفته است ، لازمه اش این نیست که منحصراً نحوه ی حفظ آن به صورت خارق العاده و از مجرای غیب باشد، بلکه یکی از علل و اسباب عادی آن ، مبهم گذاردن آیات ولایت و تصریح ننمودن به اسامی امامان علیهم السلام و گنجاندن آن آیات در خلال آیات احکام و قصص می باشد .
عده ای می گویند : اگر در قرآن اسم امام می آمد ، ریشه اختلاف می خشکید ، چرا که قابل تصور نیست که مسلمانان صدر اسلام بر خلاف متن قرآن عمل بکنند !
در جواب می گوئیم: در موارد متعددی مشاهده شده است که خلفای سه گانه بر خلاف صریح قرآن عمل کردند . اینک نمونه هایی از آن را برمی شماریم:
1) خلیفه اول با آوردن حدیثی که تنها خود شاهد صدور آن از پیامبر اکرم (ص) بود ، بر خلاف آیات شریفه " وَوَرِثَ سُلَیْمَانُ دَاوُودَ " (نمل/16) و " فَهَبْ لِی مِن لَّدُنکَ وَلِیًّا ، یَرِثُنِی وَیَرِثُ مِنْ آلِ یَعْقُوبَ وَاجْعَلْهُ رَبِّ رَضِیًّا " (مریم/5 - 6) ارث بردن از پیامبران را انکار و فدک را از حضرت فاطمه (سلام الله علیها) پس گرفت.
2) آیه ی "فَمَا اسْتَمْتَعْتُم بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ"فَریضة (نساء ، 24) صریحاً در مورد متعة النساء است و اما خلیفه دوم آن حکم را ممنوع اعلام کرد.
3) خلیفه دوم آیه ی " فَمَن تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ إِلَى الْحَجِّ ... "(بقره ،196) را منسوخ اعلام کرد و دستور داد تا بدان عمل ننمایند.
5) قرآن کریم در باره ی پیامبر(ص) می فرماید : " وَمَا یَنطِقُ عَنِ الْهَوَى ، إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْیٌ یُوحَى ،عَلَّمَهُ شَدِیدُ الْقُوَى" (نجم3) ولی وقتی پیامبر(ص) قلم و دوات برای نوشتن خواست تا بدان وسیله جلوی ضلالت امت را بگیرد، گفتند: این مرد هذیان می گوید، در حالیکه این خلاف صریح قرآن است .
- شاید یکی دیگر از حکمت های عدم تصریح نام امام علی علیه السلام در قرآن و واگذاشتن تبیین آیات در این زمینه به عهده پیامبر صلی الله علیه و آله آزمون امت بوده که در سرنوشت نسل ها اثری مستقیم دارد .
آزمایش انسان ها یک سنت الهی بشمار می رود و در تمام ادوار تاریخ ، نمونه هایی از آن را به وضوح می بینیم؛ مثلاً امتحان کردن یهودیان در داستان یوم السبت یا امتحان کردن فرشتگان با خلقت حضرت آدم و جریان سجده کردن و… بالأخره امت اسلامی هم مورد آزمایش قرارگرفتند. رسول خدا صلی الله علیه وآله در طول حیات خود بارها و بارها به ولایت علی علیه السلام اشاره کردند به طوری که حجت را بر همگان تمام کردند. روزی پیامبر در جمع اصحاب فرمود: «من قال لا اله الا الله دخل الجنه ؛ دو نفر از صحابه (که ما هر دو را می شناسیم ) گفتند: فنحن نقول لا اله الا الله ؛ رسول خدا در حالی که دست روی سر علی گذاشته بود فرمود: انما تقبل شهاده لا اله الا الله من هذا و شیعته .» (بحارالانوار ، ج 27 ، ص 201 )
نتیجه گیری :
نتیجه اینکه آمدن اسم امام در قرآن نه تنها به نفع امامت نبود، بلکه به مراتب خطرناکتر از عدم نام بردن او بود و این احتمال خیلی قوی است که بگوئیم حتی اساس دین هم در خطر قرار می گرفت ؛ زیرا همانطوری که ملاحظه شد عمل کردن بر خلاف قرآن امری معمولی و عادی بوده و چندان حساسیتی را در بین مسلمین ایجاد نمی کرده است .
ازدواج علی(ع) و فاطمه(س) پیوند آسمانی است
نخستین روز از ماه مبارک ذی‌الحجه، سالروز پیوندی آسمانی است که دیگر هیچ گاه مانند آن در تاریخ تکرار نشد.
داستانی از حضرت عیسی
حضرت عیسی (ع) را گذار بر مردی افتاد کور، مبتلا به لک و پیس، زمینگیر که هر دو طرف بدنش فلج بود و گوشت بدنش از جذام همی ریخت و همی گفت: سپاس خدای را که مرا از بسیار ابتلاآت برکنار بداشت. حضرت عیسی (ع) فرمود: ای فلان کدام ابتلا را مبتلا نگشته ای؟ گفت: ای روح الله من از آن کس که چون من معرفت به خدا ندارد، بهترم. حضرت عیسی فرمود: درست گفتی، دست خود به من بده. دست وی بگرفت و ناگهان زیباترین و بهنجارترین آدمیان شد و خداوند تمامی ابتلاآت از وی ببرد. وی دیرزمانی مصاحب حضرت عیسی
راویان شیعه در صحاح سته
در این پست معرفی پنج تن از راویان شیعه در صحاح سته ( صحیحن و سنن اربعه ) و نظر بزرگترین ائمه جرح و تعدیل اهل سنت ( مانند امام ذهبی و امام ابن حجر و ...) در مورد این راویان شیعه حضورتان ارائه می گردد. ( برگرفته از کتاب رجال الشیعة فی أسانید السّنه (حضرت آیت الله سبحانی (ایده الله تعالی ) . ( متن کتاب عربی است )( ترجمه و تلخیص و خطاهای احتمالی از حقیر است ).قبل از آن چند اصطلاح را که در شرح حال ها استفاده می شود مختصرا توضیح می دهم :
الحافظ : کسی که به ده ها هزار حدیث ، متنا و سندا و راویان و جرح و تعدیل ، احاطه علمی کامل داشته باشد. (قواعد فی علوم الحدیث : 29 ، راجع تدریب الراوی : 1 / 28.)
محدث : به کسی گفته می شود که استاد کامل( در حدیث) باشد و نیز به معنی شیخ و امام. (قواعد فی علوم الحدیث : 29. )
1 ـ شخصیته ووثاقته :
(شخصیت و وثاقتش)
قال الذهبی : الحسن بن صالح بن حی ... الامام الکبیر ، أحد الأعلام ، أبو عبد الله الهمدانی الثوری الکوفی ، الفقیه العابد ، أخو الامام علی بن صالح ... هو من أئمة الاسلام (سیر أعلام النبلاء : 7 / 361 الرقم 134.).
قال إبراهیم بن عبد الله بن الجنید ، عن یحیى : ثقة ، (تهذیب الکمال : 6 / 186.).
وقال أبو حاتم : ثقة ، متقن ، حافظ (الجرح والتعدیل : 3 / 18 الرقم 68.).
وقال العجلی : کوفی ، ثقة ، متعبد ، رجل صالح ... (تاریخ الثقات : 115 الرقم 280).
وقال ابن شاهین : ثقة ، لیس به بأس ، قاله یحیى (تاریخ أسماء الثقات : 93 الرقم 187.).
2 ـ تشیّعه :
(دلائل شیعه بودنش )
قال الذهبی : فیه بدعة تشیع قلیل (میزان الاعتدال : 1 / 496 الرقم 1869.). ( ذهبی گفته : متمایل به تشیع بوده است)
وقال ابن حجر : رمی بالتشیع (تقریب التهذیب : 1 / 167.).
(ابن حجر گفته : متمایل به تشیع بوده )
وعده ابن قتیبة من رجال الشیعة (المعارف : 624.).
ابن قتیبه او را از رجال شیعه دانسته.
.
3 ـ روایاته فی الکتب الستة :
(روایات او در صحاح سته)
صحیح البخاری (صحیح البخاری : 3 / 158 ، کتاب الشهادات ، باب بلوغ الصبیان وشهادتهم.) ، ومسلم (صحیح مسلم : 4 / 2189 ، کتاب الجنة ، الحدیث 44.) ، وسنن أبی داود (سنن أبی داود : 1 / 40 ، کتاب الطهارة ، الحدیث 156 ، وج 3 / 146 ، کتاب الخراج ، الحدیث 2981.) ، وابن ماجة (سنن ابن ماجة : 1 / 151 ، کتاب الطهارة وسننها ، باب ما جاء فی مسح الأذنین الحدیث 441 ، وص 277 ، کتاب إقامة الصلاة والسنة فیها ، الحدیث 850.) ، والنسائی (سنن النسائی : 8 / 173 کتاب الزینة.) ، والترمذی (سنن الترمذی : 5 / 113 ، کتاب الأدب ، باب ما جاء فی دخول الحمام ، الحدیث 2801 ، فقد روى عن أبی ربیعة الایادی ، عن الحسن ، عن أنس بن مالک قال : قال رسول الله ( صلى الله علیه وآله وسلم ) : « إن الجنة لتشتاق إلى ثلاثة : علی وعمار وسلمان ». راجع سنن الترمذی : 5 / 667 ، کتاب المناقب الباب ( 34 ) ، الحدیث 3797.).
4 ـ جایگاه او در رجال شیعه :
عده الشیخ الطوسی فی أصحاب محمد بن علی بن الحسین وجعفر بن محمد الصادق ( علیهما السلام ) (رجال الشیخ : 130 الرقم 1327 وص 180 الرقم 2150). ( شیخ طوسی (قدس سره) او را از اصحاب امام محمد باقر و امام جعفر صادق(سلام الله علیهما ) بر شمرده.
سعید بن محمد الجرمی الکوفی ... ـ 230 ه
1 ـ شخصیته ووثاقته :
(شخصیت و وثاقتش)
قال الذهبی : الامام المحدث الصدوق ، أبو عبیدالله ، سعید بن محمد بن سعید الجرمی الکوفی (سیر أعلام النبلاء : 10 / 637 الرقم 222.).
وقال أیضا : وهو ثقة ... (میزان الاعتدال : 2 / 157 الرقم 3264.)
وقال أبو داود : هو ثقة (سیر أعلام النبلاء : 10 / 638 ، تاریخ بغداد : 9 / 88.
(ذهبی گفته : امام محدث و راستگو ، ... ، مورد اعتماد .)
وعده ابن حبان فی الثقات (کتاب الثقات : 8 / 268.).
(ابن حبان او را از معتمدین شمرده)
وسئل احمد بن حنبل عنه فقال : صدوق ، کان یطلب معنا الحدیث (تهذیب الکمال : 11 / 46.).
(مزی گفته : از امام احمد در مورد او سوال شد ، گفت : راستگوست ...)
2 ـ تشیّعه :
(دلائل شیعه بودنش)
قال الذهبی : شیعی (میزان الاعتدال : 2 / 157.).
(ذهبی گفته : شیعه بوده)
وقال ابن حجر : رمی بالتشیع (تقریب التهذیب : 1 / 304 الرقم 249.).
(ابن حجر گفته : متمایل یه تشیع بوده)
3 ـ روایاته فی الکتب الستة :
(روایاتش در صحاح سته)
صحیح البخاری (صحیح البخاری : 3 / 233 ، باب قتال الترک.) ، ومسلم (صحیح مسلم : 3 / 1448 ، کتاب الجهاد والسیر ، باب عدد غزوات النبی ( صلى الله علیه وآله وسلم ) ، الحدیث 146. ) ، وسنن أبی داود (سنن أبی داود : 1 / 172 ، کتاب الصلاة ، باب من قال تیزر به إذا کان ضیقا ، الحدیث 636.) ، وابن ماجة (سنن ابن ماجة : 2 / 845 ، کتاب العتق ، باب من أعتق عبدا وله مال ، الحدیث 2530.).
الحارث بن عبد الله الهمدانی ... ـ 65 ه
1 ـ شخصیته ووثاقته :
(شخصیت و وثاقتش)
قال الذهبی : هو العلامة الإمام أبو زهیر ، الحارث بن عبد الله بن کعب بن أسد الهمدانی الکوفی صاحب علی وابن مسعود ، کان فقیها کثیر العلم ، ومن الشیعة الأول (سیر أعلام النبلاء : 4 / 152 الرقم 54.).
(ذهبی گفته: او امام و علامه و از اصحاب امام علی (سلام الله علیه) و عبدالله بن مسعود (رحمه الله علیه) ، و فقیه و عالم و از شیعیان نخستین بوده)
قال عثمان بن سعید الدارمی : سألت یحیى بن معین ، قلت : أی شیء حال الحارث فی علی ؟ قال : ثقة (تهذیب الکمال : 5 / 249 الرقم 1025.).
وقال أبو بکر بن أبی داود : کان أفقه الناس ، تعلم الفرائض من علی (تاریخ الاسلام : 90 ، حوادث سنة ( 70 ).
(ذهبی گفته : ابو بکربن ابی داود گفته : او از فقیه ترین مردمان بوده و واجبات دینی را از امام علی (سلام الله علیه) آموخته. )
2 ـ تشیّعه :
(دلائل تشیع او)
قال ابن حبان : کان غالیا فی التشیّع (میزان الاعتدال : 1 / 436 الرقم 1627.).
(ابن حبان گفته : او در تشیع غلو می کرده (شیعه متعصب بوده))
وقال ابن حجر : ورمی بالرفض (تقریب التهذیب : 1 / 141 الرقم 40.).
(ابن حجر گفته : متمایل به رفض (شیعه) بوده )
وعده ابن قتیبة من رجال الشیعة (المعارف : 624.).
(ابن قتیبه او را از رجال شیعه شمرده است)
3ـ روایاته فی الکتب الستة :
(روایات او در صحاح سته)
سنن أبی داود (سنن أبی داود : 1 / 239 ، کتاب الصلاة ، باب النهی عن التلقین ، الحدیث 908. ) ، والترمذی (سنن الترمذی : 5 / 172 الرقم 2906 ، کتاب فضائل القرآن.) ، وابن ماجة (سنن ابن ماجة : 1 / 139 ، کتاب الطهارة ، باب ( 40 ) ، الحدیث 396.) ، والنسائی (سنن النسائی : 8 / 147 ، کتاب الزینة.).
ظالم بن عمرو الدؤلی ... ـ 69 ه
1 ـ شخصیته ووثاقته :
(شخصیت و وثاقتش)
قال الذهبی : أبو الأسود الدؤلی ، ویقال : الدیلی ، العلامة ، الفاضل ، قاضی البصرة. واسمه : ظالم بن عمرو ـ على الأشهر ـ. ولد فی أیام النبوة (سیر أعلام النبلاء : 4 / 81 الرقم 28.).
(ذهبی گفته : او علامه و دانشمند و قاضی بصره بوده و مشهور است که در ایام نبوت حضرت رسول (صل الله علیه و آله) به دنیا آمده. )
وقال ابن خلکان : وکان من أکمل الرجال رأیا ، وأسدهم عقلا (وفیات الأعیان : 2 / 535 الرقم 313 ، بغیة الوعاة : 2 / 22 الرقم 1334 ، معجم الادباء : 12 / 34 الرقم 34.).
وقال ابن منظور : وکان أبو الأسود من أفصح الناس (تاریخ مدینة دمشق : 25 / 190 ، مختصر تاریخ دمشق : 11 / 226 الرقم 124.).
(ابن منظور گفته : از فصیح ترین مردمان بوده)
وعن یحیى بن معین : ثقة (الجرح والتعدیل : 4 / 503 الرقم 2214.).
(و یحی بن معین گفته : معتمد است)
وقال ابن منجویه : شهد مع علی صفین (رجال صحیح مسلم : 1 / 333 الرقم 725.).
(ابن منجویه گفته: در صفین و در رکاب امام علی (سلام الله علیه) شهید شده.
وقال ابن حجر : ثقة ، فاضل ، (تقریب التهذیب : 2 / 391 الرقم 52.)
(ابن حجر گفته : مورد اعتماد و از دانشمندان و فضلا بوده)
2 ـ تشیّعه :
(دلائل تشیع او)
قال الذهبی : وکان من وجوه الشیعة ، ومن أکملهم عقلا ورأیا (سیر أعلام النبلاء : 4 / 81 ، راجع تاریخ الاسلام ، حوادث سنة ( 61 ) ، ص 278.).
وقال الجاحظ : أبو الأسود مقدم فی طبقات الناس ، کان معدودا فی : الفقهاء ، والشعراء ، والمحدثین ، والأشراف ، .. ، والشیعة (سیر أعلام النبلاء : 4 / 84.).
(جاحظ گفته:... فقیه و شاعر و محدث و از اشراف بوده و نیز شیعه بوده)
3 ـ روایاته فی الکتب الستة :
(روایاتش در صحاح سته)
صحیح البخاری (صحیح البخاری : 2 / 100 ، کتاب الجنائز ، وج 3 / 149 ، کتاب الشهادات.) ، ومسلم (صحیح مسلم : 1 / 95 ، کتاب الایمان ، الباب ( 40 ) الحدیث 154 ، وج 2 / 697 ، کتاب الزکاة ، الحدیث 53. ) ، وسنن أبی داود (سنن أبی داود : 2 / 27 ، کتاب الصلاة ، باب صلاة الضحى ، الحدیث 1286.) ، والترمذی (سنن الترمذی : 4 / 232 ، کتاب اللباس ، الباب ( 20 ) الحدیث 1753.) ، والنسائی (سنن النسائی : 4 / 51 ، کتاب الجنائز.) ، وابن ماجة (سنن ابن ماجة : 2 / 1196 ، کتاب اللباس ، باب الخضاب بالحناء ، الحدیث 3622.).
4 ـ جایگاهش در رجال شیعه :
عده الشیخ الطوسی فیمن روى عن الامام أمیر المؤمنین ( علیه السلام )
رجال الشیخ الطوسی : 70 الرقم 636
( شیخ طوسی (قدس سره) او را از کسانی شمرده که از امام علی (سلام الله علیه) روایت کرده اند)
أبان بن تغلب ... ـ 141 ه
1 ـ شخصیته ووثاقته :
(شخصیت و وثاقتش)
قال الذهبی : الامام المقرئ أبو سعد ، وقیل : أبو امیة الربعی الکوفی الشیعی .. وهو صدوق فی نفسه ، عالم کبیر ، وبدعته خفیفة ، لا یتعرض للکبار ، وحدیثه نحو المئة (سیر أعلام النبلاء : 6 : 308 الرقم 131. )
(ذهبی گفته : عالمی بزرگ و راستگو و شیعه بوده(با تقیه) ، ...ونزدیک به صد حدیث دارد)
وعن یحیى بن معین وأبی حاتم والنسائی : ثقة (تهذیب الکمال : 2 / 7.).
(یحی بن معین و ابو حاتم و امام نسائی گفته اند : قابل اعتماد است. )
2 ـ تشیّعه :
(دلائل شیعه بودنش) :
قال ابن عدی : وهو من أهل الصدق فی الروایات ، وکان مذهبه مذهب الشیعة ، وهو فی الروایة صالح لا بأس به (ـ الکامل : 1 / 308 ، تهذیب الکمال : 2 / 7 الرقم 135. ) (ابن عدی گفته : او از راویان راستگوست ، شیعه بوده است ، روایاتش قابل قبول است.
وقال الذهبی : شیعی جلد ، لکنه صدوق ، (میزان الاعتدال : 1 / 5 الرقم 2.).
وقال أیضا : ثقة ، شیعی (الکاشف : 1 / 32 الرقم 103.).
وقال أیضا : وهو صدوق فی نفسه ، موثق ، لکنه یتشیّع (تاریخ الاسلام ، حوادث سنة (150) : ص 55.).
(ذهبی گفته : شیعه بوده ولی راستگو و معتمد .
وقال ابن حجر : ثقة ، تکلم فیه للتشیع (تقریب التهذیب : 1 / 30 الرقم 157.)
3ـ روایاته فی الکتب الستة :
(روایاتش در صحاح سته :)
صحیح مسلم (صحیح مسلم : 1 / 93 ، کتاب الایمان الحدیث 147 و 149 ، باب تحریم الکبر وبیانه و 115 ، باب صدق الایمان وإخلاصه ، الحدیث 198.) ، وسنن أبی داود (سنن أبی داود : 4 / 34 ، کتاب الحدود والقراءات ، الحدیث 3987.) ، والنسائی (سنن النسائی : 5 / 161 ، کتاب المناسک.).
4- جایگاهش در رجال شیعه :
أورده النجاشی فی رجاله وقال : قال له أبو جعفر ( علیه السلام ) : فإنی احب أن یرى فی شیعتی مثلک ». ( نجاشی (قدس سره) او را در رجال شیعه شمرده ، و گفته : امام محمد باقر (سلام الله علیه) در مورد او فرموده : دوست دارم در میان شیعیانم امثال تو (زیاد) ببینم .
وقال أبو عبد الله ( علیه السلام ): « أما والله لقد أوجع قلبی موت أبان .عنهم (رجال النجاشی : 10 الرقم 7.)
و امام صادق (سلام الله علیه) فرمود : از فوت او قلبم به درد آمد.
( برگرفته از کتاب رجال الشیعة فی أسانید السّنه (حضرت آیت الله سبحانی (ایده الله تعالی ) . ( متن کتاب عربی است )( ترجمه و تلخیص و خطاهای احتمالی از حقیر است ).